ژل رویال؛ خواص و میزان مصرف ژل رویال
امروزه تغذیه برای مردم از اهمیت گزیده تر تری نسبت به ماضی برخوردار است و به سمت تغذیه سالم و طبیعی قبل می رود و آنچه که امروز فرآورده غذایی فرآوری شده در صنایع غذایی نباشد به دلیل حفظ ارزش غذایی و خواص آن، در بین مصرف کنندگان از اهمیت بالایی برخوردار است. محصولات زنبور عسل هم به انگیزه ارزش غذایی بالا و ویژگان بی اندازه ای که دارند پیروان زیادی در بین مصرف کنندگان محصولات طبیعی دارند. محصولات زنبور عسل را اکثر ملت به عنوان عسل می شناسند اما باید گفت که زنبور عسل جز تولید عسل محصولات دیگری هم چون ژل رویال، بره موم، گرده گل و … نیز فرآوری می کند.در این نوشتار به برسی ژله رویال یا شاه انگبین می پردازیم و به شما خواهیم گفت که این فرآورده اعجاب انگیز زنبورهای عسل چیست و چه خواصی دارد.
مقدمه
در طی چند سال اخیر، مفهوم تغذیه بطور قابل ملاحظه‌ای تغییر کرده است. در گذشته، تغذیه مناسب بصورت رژیم غذایی در نظر گرفته می‌شد که مواد مغذی کافی جهت مهار نیازهای بدن را تأمین می‌کرد. با پیشرفت‌های امروزین در صنایع غذایی، علاقه روزافزونی به محصولات طبیعی استفاده شده به عنوان خوراک جهت ارتقای سلامت و تفریق ابتلا به مرض بوجود آمده است. کشفیات جدید در پهنه فرآورده‌های زنبور عسل همواره در حال ظهور هستند. این مکمل‌های تغذیه‌ای، غیرویتامینی و غیرمعدنی از دوران باستان توسط انسان‌ها مصرف می‌شده است. محصولات ابتدای زنبورعسل، از آنگونه موم زنبور، سم زنبور و ژل رویال، از لحاظ شیمیایی توسط زنبورها سنتز می‌شوند. محصولات فرعی زنبورها مانند عسل، بره موم و گرده گل نیز از گیاهان توسط آمده و بوسیله زنبورها و به منظور استفاده‌های ویژه بدست آن‌ها، تغییر داده شده و حاضر می‌شوند. ترکیب شیمیایی محصولات زنبور عسل، به عامل‌های مختلفی از آنگونه نوع گیاهی کاربرد شده بدست زنبورها، فصل، نحوه جمع‌آوری، موقعیت جغرافیایی، عامل‌های محیطی، کار و جنبش گونه‌های زنبور در حین تولید ژل رویال و استخراج بره موم پیوستگی دارد.
ژل رویال، ماده تراوش شده از غده هیپوفارنژیال زنبور پرستار جوان و خوراک گزیده تر ملکه زنبورها است که از دوران باستان جهت مراقبت و سلامت انسان‌ها مورد بهره‌گیری پیمان می‌گرفته و هنوز هم در طب سنتی و فولکلور، بخصوص در آسیا و در میانی روش‌های زنبوردرمانی، از اهمیت بسیاری برخوردار است. فعالیت‌های ضدمیکروبی ژل رویال خام، رویالیسین، اسید ۱۰-هیدروکسی-۲-دسنوئیک، ژلئین، پروتئین‌های اصلی ژل رویال در مساوی باکتری‌ها بدست محققان گزارش شده است. تمام این محصولات کندوی زنبور فعالیت‌های ضدباکتریایی از خویش به نشان داده‌اند که به کاربرد خفته از آنان در حوزه‌های گوناگون به عنوان افزودنی‌های طبیعی انجامیده است. ژل رویال و مشتقات آن، بالاترین میزان فعالیت، بخصوص در مساوی باکتری‌های گرام مثبت، از خود به نمایش می‌گذارند.
ژل رویال چیست؟
ژل رویال بوسیله غدد هیپوفارنژیال و آرواره‌ای زنبورهای کارگر فرآوری می‌شود. اگرچه تمام لاروهای زنبور در ۳ روز نخست زندگی خود، بوسیله ژل رویال تغذیه می‌شوند، ولی تنها زنبور شهبانو به مدت طولانی‌تری بوسیله این غذای ویژه در همه دوره رشد خود تغذیه می‌شود.
ژل رویال نوعی ماده تراوش شده از غدد به رنگ سفید مایل به زرد، ترش مزه، با حالت ژلاتینی چسبناک و دارای بوی مشخصه‌ای فنولی است که بوسیله غدد بزاقی لنفاوی و هیپوفارنژیال زنبورهای پرستار جوان (زنبورهایی با سن ۵ لغایت ۱۴ روز) فرآوری می‌شود.
ژل رویال خوراکی اختصاصی تمام لاروهای زنبور از زمان از تخم درآمدن الی روز سوم حیات است؛ آن بخش لاروهایی که گزینش می‌شوند تا به زنبور شهبانو تبدیل شوند، لغایت روز پنجم زندگی لاروی خود (زمانیکه دریچه سلول آن‌ها بسته می‌شود) با ژل رویال تغذیه می‌شوند، سپس ژل رویال باقیمانده به عنوان غذایی اختصاصی برای تغذیه زنبور شهبانو در طول زندگی خویش استفاده می‌شود. بعلاوه، ژل رویال تأثیر چشمگیری نیز بر درازا زندگی دارد: یک زنبور کارگر در حدود ۴۵ روز عمر میکند، در حالیکه عمر زنبور ملکه لغایت ۵ سنه طول می‌کشد، که در طول این مدت توانا به تخمگذاری به اندازه میزان وزن خویش در روز است (حدود ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ تخم در روز به مدت چندین سال).
خواص فیزیکی و ترکیبات کیمیایی ژل رویال
خواص فیزیکی ژل رویال که کاملا شناخته شده اند:
رنگ: زرد کمرنگ
بو: سریع و شدید که بوی فنول را بخاطر می آورد
طعم: ترش (PH آن تقریبا به ۴ است)
شکل ظاهری: ژلاتینی و خمیرمانند
ژل رویال یک ترکیب پیچیده است که از آب (۵۰ تا ۶۰ درصد)، پروتئین (۱۸ درصد)، گونه ها کربوهیدرات (۱۵ درصد)، انواع چربی (۳ الی ۶ درصد)، مواد معدنی کم‌مقدار، ویتامین‌های محلول در آب، اسید آمینه‌های آزاد و بسیاری از ترکیبات کمتر شناخته شده برپایی می‌شود. پروتئین‌ها مهم‌ترین بخش ژل رویال را تشکیل می‌دهند. ژل رویال در بر گیرنده خانواده‌ای از پروتئین‌ها به اسم پروتئین‌های اصلی ژل رویال (MRJPها) است که در سبد تغذیه‌ای زنبور ملکه، نقش تغذیه‌ای اساسی بازی می‌کنند. اخیراً، محققین اظهار کرده‌اند که آپیسین را می‌توان جهت مقایسه کیفیت ژل رویال مورد کاربرد قرار داد. ژل رویال، به غیر از پروتئین‌ها، گرد از غنی‌ترین محصولات طبیعی از لحاظ دارا بودن اسید آمینه‌های آزاد است که دست کم دربرگیرنده ۸ اسید آمینه بنیادین هستند. تقسیم مهم دیگری از ژل رویال، بخش متشکل از چربی‌های آن است، که از ۸۰ الی ۸۵ درصد اسیدهای چرب تشکیل شده است. اسیدهای آلی ژل رویال معمولاً حائز ۸ الی ۱۲ اتم کربن هستند، که یا اسیدهای چرب هیدروکسیل یا اسیدهای دی‌کربوکسیل می‌باشند. از میانی این اسیدها، اسید اصلی موجود، اسید ۱۰-هیدروکسی-۲-دسنوئیک (۱۰-HDA) است که یک مونث پرکار منحصربفرد در تو ژل رویال می‌باشد. ۱۰-HDA از لحاظ شیمیایی برپا است، فلذا به عنوان معیاری بین‌المللی برای مقایسه کیفیت و تازگی ژل رویال مورد بهره‌گیری قرار می‌گیرد.
شرایط ذخیره‌سازی ژل رویال برای مصرف انسانی، نکته‌ای حیاتی جهت ممانعت از تغییر خواص آن است. ژل رویال به روشنایی و حرارت حساس می‌باشد و در تماس سر راست با هوا، تحت اکسیداسیون پیمان می‌گیرد.
خواص ضدباکتریایی ژل رویال
ژل رویال استقامت میکروبی قابل توجهی از خود پرتو میدهد، اگرچه در مساوی تکثیر میکروارگانیزم‌ها بسیار حساس است. در سال‌های اخیر، ترکیبات کیمیایی دربرگیرنده رویالیسین و ژلئین از ژل رویال استخراج شده‌اند که خواص ضدباکتریایی از خویش نشانه می‌دهند. هرچند سازوکار ریزبین آن‌ها ناشناخته باقی مانده است، نشان ضدباکتریایی اولیه آن شدنی است به دلیل کارواژه و انفعال پپتیدها با غشای سلول‌ها باشد. پپتیدهای ضدباکریایی، به انگیزه هستی رسوبات آرژینین، هیستیدین و لایسین، حائز بار مثبت هستند که امکان پیامد آن‌ها با فسفولیپیدهای آنیونی غشای سلول را فراهم ساخته و مایه تخریب آن می‌شود. رویالیسین یکتا از قوی‌ترین پپتیدهای ضدباکتری یافت شده در ژل رویال است. مشخص شده است که این مونث در غلظت‌های پایین، حائز ویژگی ضدباکتری نیرومند در مساوی باکتری‌های گرام مثبت است، اما بر باکتری‌های گرام منفی تأثیری ندارد. تاکنون، ۴ نوع ژلئین، یعنی ژلئین ۱ الی ۴ با استفاده از روش فاز معکوس، یعنی رنگ‌نگاری مایع با عملکرد بالا، معرفی شده‌اند. اختلافات بین ژلئین ۱ لغایت ۴ به یک پسماند در دنباله محدود می‌شود، و این اختلاف تأثیر قابل توجهی بر بازده ضدمیکروبی آن‌ها دارد. ژلئین ۱ لغایت ۳ هم در روبرو باکتری‌های گرام مثبت و هم گرام منفی، ویژگی ضدمیکروبی از خود نشانه می‌دهند، ولی ژلئین ۴ اینگونه نیست.
در سال ۲۰۰۲ در تایلند، محققان خواص ضدباکتریایی ژل رویال خام و عصاره‌های دارای چربی و بدون چربی آن را آزمایش کردند. آن‌ها وانگهی به هدف افزایش میزان نگهداری از ژل رویال، ترکیبات گوناگون موعد و دمای ذخیره‌سازی آن را نیز ارزیابی کردند. ژل رویال اخیر جمع‌آوری شده در دمای اطاق (۲۵ لغایت ۲۷ درجه سانتیگراد)، دمای یخچال (۲ لغایت ۴ درجه سانتیگراد) و یخ زدن عمیق (۱۸- درجه سانتیگراد) به مدت ۱۲ ساعت، ۲۴ ساعت و ۳ روز حفاظت شده و سپس در روبرو باکتری‌های مختلف آزمایش شد. نتایج اثر دادند که حفاظت ژل رویال در دمای انجماد، بر ویژگی ضدباکتریایی و ویژگی متوقف کنندگی رشد باکتری‌ها نشان نمی‌گذارد. در عوض، محققان نوعی کاهش فعالیت ضدباکتریایی در طی زمان نگهداری در تمام دماهای تست شده سایر را تماشا نمودند.
محقق دیگری در سال ۲۰۰۵، خواص ضدباکتریایی گوناگون ژل رویال خام، تقسیم غیر قابل انحلال در اتر و تقسیم قابل حل در اتر این ماده غذایی را در مقابل باکتری‌های مختلف آزمایش کرد. نتایج این آزمایش، نوعی نشان بازدارندگی روشن ژل رویال خام را اثر دادند. گونه استافیلوکوکوس اورئوس حساس‌ترین باکتری بوده و پس متعلق به باکتری‌های استرپتومایسس گریسئوس و اشریشیا کولی بالاترین حساسیت را به آن نشان دادند. بخش قابل حل در اتر مربوط به ژل رویال، عملکرد ضدباکتری اغلب از ژل رویال خام از خویش پرتو داد، در حالیکه بخش غیرقابل حل در اتر، حاوی رویالیسین، اثربخشی کمتری (حتی نسبت به ژل رویال خام) داشت.
در سال ۲۰۱۳، محققان خاصیت ضدباکتریایی ژل رویال مصری (دو مثال جمع‌آوری شده در دو دوره زمانی مختلف) و یک گونه ژل رویال چینی را مورد رسیدگی قرار دادند. آن‌ها گزارش کردند که باکتری‌های گرام مثبت، نسبت به تمام این سه مثال ژل رویال، حساس‌تر از باکتری‌های گرام منفی بودند. بعلاوه، کار و جنبش باکتری‌زدایی یا توقف رشد باکتری در ژل رویال، بستگی نزدیکی با منشأ جغرافیایی، گونه‌های گیاهی مرتبط و تنوع ژنتیکی کولونی‌ها داشت.
اثر اپیژنتیک ژل رویال
اگرچه هم ملکه و هم زنبورهای کارگر حائز ژنوتیپ یکسانی هستند، زنبورهای شهبانو دارای بدن‌های بزرگ‌تر، عمر طولانی‌تر و غدد جنسی رشدیافته‌تری در سنجش با زنبورهای کارگر می‌باشند. در سال ۲۰۱۱، یک مقاله بسیار سرشناس در نشریه نیچر (Nature) اثر عدل که رویالاکتین میتواند از طریق متیلاسیون تفکیکی DNA موجود در دریافت‌کننده عامل رشد اپیدرمی سرپرست کدگذاری منطقه ژنومی، مایه تفکیک لاروهای زنبور عسل به زنبورهای ملکه شود.
سایر خواص ژل رویال
ژل رویال می تواند باعث طول عمر انسان را شود
باعث تقویت سیستم ایمنی تن می شود و بازتاب های حساسیتی را خنثی می کند
ژل رویال می تواند مایه محافظت مغز از بیماری آلزایمر شود؛ مصرف ژل رویال باعث درمان حافظه مکانی، یادگیری و عملکرد مغز شده و باعث پیشگیری از مرض آلزایمر می شود
ژله رویال میتواند عوارض یائسگی را کم کند و احساس سلامتی را در نسوان یائسه بهبود دهد
ژله رویال چین و چروک های پوستی ناشی از اشعه ماوراء بنفش B را تنظیم میکند. این تاثیرات ضد پیری روی پوست با تعیین محتوای کلاژن و ضخامت اپیدرمی بافت پوست اندازه گیری می شوند ژله رویال میتواند با افزایش تولید کلاژن، از پوست در برابر پیری محافظت کند.
میزان کلسیم و فسفات بافت استخوانی در کسانی که ژل رویال مصرف می کنند بیشتر است و می توانند مایه کاهش از بین رفتن استخوان ها بدلیل پوکی شوند.
مدت زیادی است که عسل بعنوان کمکی در شفا زخم ها شناخته می شود. تحقیقات اثر میدهد ژل رویال نیز هوده های قابل توجهی در شفا زخم دارد
نتایج تحقیقات منتشر شده در گاهنامه داروهای گیاهی پور سینا (Avicenna Journal of Phytomedicine) فواید ژله رویال روی پارامترهای اسپرم، درجه تستوسترون و مالون دی آلدئید در موش را ارزیابی کرده است. تعداد اسپرم، میزان تحرک، زنده بودن، تکامل و بی نقصی DNA آن ها در این آزمایش آنالیز شدند. نتایج اشاره بر این دارد که شفا بدست ژل رویال میتواند ناباروری جنس مذکر را درمان بخشد.
ژله رویال میتواند یک سری نشانگرهای دیابت نوع دو را در مردان و نسوان درمان بخشد، ژل رویال مایه تغییراتی در درجه گلوکز خون می شود که میتواند برای دیابت نوع ۲ سودمند باشد. یعنی ژله رویال میتواند بهبود طبیعی برای دیابت باشد.
ژل رویال می تواند گلبول های قرمز را افزایش دیتا و مایه تفریق کم خونی شود
ژل رویال می تواند سوخت و ساز چربی را افزایش دهد و مایه تفریق کلسترول شود
طریقه مصرف
۱- مصرف ژل رویال خالص
۲- مصرف ژل رویال درهم با عسل (۱ تا ۵ گرم ژل رویال در ۱۲۵ گرم عسل)
۳- مصرف ژل رویال آمیخته با عسل و گرده گل
۴- ژل رویال مخلوط در آب یا مواد دیگر
۵- ژل رویال در دیگر مکمل های غذایی
۷- استفاده از ژل رویال به عنوان یک عنصر محرک به انگیزه داشتن ویتامین B (اسید پانتوتنیک) در بسیاری از تولیدات بهداشتی
رایج ترین شکلی که می طاقت ژل رویال را نگریستن کرد، درهم عسل با این ماده است. بهترین شیوه حفاظت ژل رویال، مخلوط کردن آن با عسل به محض استحصال آن است که در اندازه های ۳ گرم ژل در ۱۲۵ گرم عسل بکار می رود.
اگر می توانید ژل رویال ناب-سره را آشکارا از زنبوردار تهیه کنید، هر روز بامداد به اندازه بد نخود فرنگی ریز متعلق به متمایز کرده و ذیل زبان بگذارید و این پیشه را به مدت ۳ هفته انجام دهید. اما پیشنهاد میکنیم که مراقب ژل رویال خالصی که توسط عسل تثبیت نشده و در مدت اختصار از بین می رود باشید. فقط یک زنبوردارواقعی می تواند ژل رویال خالص که به شکل مناسبی نگهداری شده باشد به شما بدهد.
مصرف زیر زبانی ژل رویال، امکان جذب تند عناصر فعاله آن را بدون دخالت شیره های معده که این شغل را فقط کند ساخته و مختل می کنند، فراهم می سازد. مصرف هر ظرف ۱۲۵ گرمی باید یک هفته و نیم طول بکشد. بنابراین، در هر دوره درمانی ضرورتا باید دو ظرف ۱۲۵ گرمی عسل مصرف شود. برای کودکان، از مقادیر اقلیت (۲ گرم یا حتی اگرم برای کودکان ناچیز سن در ۱۲۵ گرم عسل) کاربرد می شود.
میزان و مدت مصرف ژل رویال
الف: کودکان بیش از یک سنه ۲۰ لغایت ۳۰ میلی گرم قبل از صبحانه
ب: بزرگسالان ۵۰ تا ۱۰۰ میلی گرم در سه وعده پیش از غذا
ج: آمیخته با گرده و عسل معاش ۲ قاشق چای خوری قبل از صبحانه و ناهار
شکل رهنمود شده مصرف آن، به صورت دو دوره درمانی بیست و یک روزه، یکتا در پاییز و دیگری در بهار می باشد. در هر دوره شفا دو ظرف ۱۲۵ گرمی عسل، از هر ظرف را با ۶ گرم ژل رویال آمیخته نموده و هر روز صبح ناشتا یک قاشق مرباخوری از این مخلوط زیر زبان قرار داده تا با بزاق دهان درهم گردد. این شکل مصرف بهترین طریق ممکن است. مصرف هر ۱۲۵ گرم عسل و ژل رویال باید یک و نیم هفته طول بکشد. برای کودکان از مقادیر کمتری ۱ تا ۲ گرم ژل رویال در ۱۲۵ گرم عسل استفاده می شود. اگر امکان تعبیه ژل رویال ناب-سره باشد هر روز بامداد به اندازه یک نخود فرنگی ریز از آن جدا کرده و زیر زبان بگذارید و این کار را به مدت سه هفته پیوسته دهید.
موارد احتیاط مصرف ژل رویال
اگر سرطان سینه ی گیرنده استروژن مثبت دارید از مصرف ژله رویال خودداری کنید چون میتواند رشد سلول های سرطانی را افزایش دهد.
اگر از داروهای ضد لختگی خون یا هرگونه داروی دیگری مصرف میکنید، یا باردار هستید یا شیرده، حتما پیش از خوردن ژل رویال با دکتر خود گفتگو کنید.
حائز اهمیت است که بدانید از دلیل های موارد زیادی آنافیلاکسی، آسم و کولیت هموراژی، مصرف ژل رویال گزارش شده است. افرادی که حساسیت شدید به نیش زنبور عسل دارند هرگز نباید ژله رویال مصرف کنند.
نتیجه‌گیری
ژل رویال محصولی طبیعی است که به عنوان غذا مصرف می‌شود و میتواند سلامت را ارتقا بخشیده و میزان ابتلا به مرض را کاهش دهد. بر بنیاد شواهد تحقیقات جدید، محصولات زنبور دارای طیف وسیعی از عملکردهای دارویی و ارتقای سلامت در انسان‌ها هستند. عملکردهای اصلی پیوسته با ژل رویال، دربرگیرنده فعالیت‌های ضدباکتریایی، اپیژنتیک (پس‌زایی)، ضدسرطان و آنتی‌اکسیدانی می‌شود. برآیند اینکه ظهور شواهد تحقیقات تقریباً روزمره در رابطه با محصولات زنبور، علاقه روزافزون به محصولات طبیعی و پیشرفت‌های صنایع غذایی، انتظار می‌رود که استفاده از آن افزایش یابد.
همچنین کاربرد روزافزون از آنتی‌بیوتیک‌ها، منجر به انتخاب کلون‌های مقاومی شده، که برای بسیاری از آن‌ها، بهبود مناسبی ارائه نشده است. شفا باکتری‌های مقاوم در برابر چندین دارو، به پروا بیشتری به مولکول‌ها محصولات مورد بهره‌گیری نیاز دارد. به همین دلیل، محققان در سال‌های اخیر به دنبال کشف مواد ضدمیکروب، بخصوص مواد طبیعی مشابه عصاره‌های گیاهی، اسانس‌ها (روغن‌های عصاره‌ای) و پپتیدهای ضدمیکروبی جدا شده از بسیاری از حیوانات مختلف بوده‌اند. به علت این حقیقت که محصولات کندوی زنبور عسل همش به عنوان منبع مهمی از غذاهای کاربردی شناخته می‌شده‌اند، که نه تنها حائز کاربرد تغذیه‌ای، بلکه غذایی دارویی هستند که به علت وجود مولکول‌های بازداری کننده یا مقابله کننده در مساوی حالت‌های گوناگون مرض جهت درمان و ارتقای سلامت انسان بکار اسیر می‌شوند، پروا به اینگونه محصولات نیز افزایش یافته است.
بر اساس نتایج توسط آمده بدست پژوهش ها متعدد درباره خواص ضدباکتریایی ژل رویال، به نظر می‌رسد که این فرآورده کندوی زنبور عسل میتواند سوژه خفته تحقیقات آینده بدست دنیای علم باشد.
یافته‌های جدید درباره اجزای فعال آن، مکانیزم‌های عملکرد داخلی آن‌ها و امکان جداسازی و پالایش مواد خالص آن، نشان‌دهنده نقطه آغازی برای جاسازی محصولات جدید برای کاربردهای درمانی و دارویی به عنوان جایگزینی برای آنتی‌بیوتیک‌های رایج می‌باشد. پپتیدهای طبیعی، امثال پروتئین‌های اصلی ژل رویال، را چه بسا بتوان به عنوان جایگزین‌های خفته برای این هدف در نظر گرفت. استفاده از ژل رویال میتواند به تحقق به کارگیری محصولات غذادارویی با ارزش افزوده قابل ملاحظه منجر شود.
علیرغم اینکه مصرف این محصولات زنبور بدست انسان مایه مسمومیت نمی‌شود، چندی عوارض جانبی از آنگونه واکنش‌های آلرژیک در مورد این تقسیم از مواد غذایی تماشا شده است. بنابراین تحقیقات بالینی و واگیرشناسی اغلب در ارتباط با این محصولات، از لحاظ عوارض جانبی و کارواژه و انفعالات آن‌ها با سایر مکمل‌ها و داروها، امری ضروری است.
