همه آن چیزی که دیابتی ها درباره مصرف عسل باید بدانند
آیا افراد چاق و افراد دیابتی می‌توانند عسل بخورند؟ آیا شاخص گلیسمی آن زیاد بالا نیست؟ در این نوشتار به تاثیر مصرف عسل برای بیماران دیابتی و میزان مصرف آن برای آنها می پردازیم.
عسل و دیابت
عسل یک ماده غذایی بسیار شیرین است. پس چطور برخی از افراد دچار به دیابت گونه ۲ ادعا می کنند که عسل برای بیماران دیابتی مشکلی ندارد و عسل مصرف می کنند؟ تمام پزشکان می‌گویند که در چهره ابتلا به این بیماری و همچنین در چهره داشتن اضافه وزن، نباید مواد غذایی شیرین مصرف کنیم. با این حال پژوهش ها و آزمایشات بالینی خلاف این مطلب را عنوان میکنند.
راز این مسئله، در نوع قند موجود در عسل نهفته است. انواع قند خوب، قند بد و حتی قند زهری هستی دارند. برای فهم بهتر این مسئله، از پیش درآمد شروع می‌کنیم. غذا در بر گیرنده کربوهیدرات است. انواع مختلفی رژیم‌های غذایی با و بدون کربوهیدرات‌ها هستی دارند. کسان مختلف از رژیم‌هایی کاربرد میکنند که برایشان کارساز است، اما بعضی افراد نمی‌توانند رژیم غذایی مناسب خود را بیابند. این نوع افراد چه بسا رویکرد جامع را نادیده گرفته و فراموش کرده‌اند که خوراک تنها عامل مهم در زندگی انسان نیست.
کربوهیدرات ها
دانشمندان می‌گویند: غذا حاوی کربوهیدرات است. این کربوهیدرات‌ها می‌توانند ساده یا پیچیده باشند. گونه ساده آنها در بر گیرنده یک یا چند قند است و گونه پیچیده آنها در بر گیرنده قندهای زیاد زیادی است. به منظور هضم جذب این مواد، تن ما تمام آنها را به قندهای ساده‌تر تجزیه می‌کند.
پس از خوردن غذا، سیستم گوارشی ما کربوهیدرات‌ها را تجزیه می‌کند، بدین معنی که این مواد را به قندهای ساده‌تر (مونوساکاریدها) تبدیل می‌کند، پس می‌توانند درون جریان خون جذب شوند. سرعت ورود آنها به خون، به اصطلاحی با عنوان شاخص گلیسمی (GI) ختم میشود. زمانی که غذایی می‌خوریم که حاوی کربوهیدرات‌های ساده زیادی است، دیگری نیازی به هضم آنها نیست و به سرعت وارد خون می‌شوند. در این حالت گفته میشود که این غذاهای حائز GI فوقانی هستند. زمانی که سیستم گوارشی ما زمان زیادی برای هضم خوراک صرف می‌کند و قندها با سرعت کمتری وارد خون می‌شوند، در این حالت گفته میشود که این کربوهیدرات‌ها GI کُندتری دارند.
به بیان بسیار ساده‌تر، زمانی که خوراک می‌خوریم، لوزالمعده (پانکراس) ما هورمونی به نام انسولین تراوش می‌کند که قند را به انرژی و چربی تبدیل می‌کند. اگر مقادیر زیادی خوراک با GI تند بخوریم، قند زیادی وجود خواهد داشت که لوزالمعده باید به چربی تبدیل کند. زمانی که خوراک با GI کُندتر مصرف می‌کنیم، بدن ما کربوهیدرات‌ها را به نوبت تبدیل کرده و مقدار زیادی متعلق به به انرژی و مقدار کمتر به چربی تبدیل میشود.
غذاهای دارای کربوهیدرات تند که مایه افزایش گلوکز و تولید انسولین می‌شوند
بسیاری از کربوهیدرات‌های موجود در غذاها و نوشیدنی‌های تولید شده مصرفی ما، HI فوقانی دارند. از این گذشته، این گونه غذاها زودتر از غذاهای طبیعی مایه گرسنگی بدن ما می‌شوند، فلذا ما را ناچار به غذا خوردن به دفعات بیشتر میکنند. از طرف دیگر، کربوهیدرات‌های طبیعی یافت شده در میوه‌ها و سبزیجات، بنشن‌ها و جو و گندم کامل و غیره، با سرعت اقلیت وارد جریان خون ما می‌شوند. مقدار GI از GI مختصر (کمتر از ۵۵)، GI متوسط (بین ۵۶ لغایت ۶۹) و GI بالا (بالاتر از ۷۰) رتبه‌بندی می‌شوند.
شاخص گلیسمی عسل چقدر است؟
شاخص گلیسمی عسل:
* ۲/۳۸ درصد فروکتوز
* ۳/۳۱ درصد گلوکز
* ۷/۰ درصد ساکارز
* بیش از ۵ درصد، دیگر دی‌ساکاریدها
* بیش از ۶/۳ درصد، سایر اولیگوساکاریدها
* دیگر قندها
مقدار کل قند موجود در عسل، ۷/۷۹ گرم در هر ۱۰۰ گرم عسل است. اما، فروکتوز دارای GI مساوی با ۱۹ است، در حالیکه ساکارز (که به مقدار مختصر در عسل موجود است) دارای GI مساوی با ۶۸ و گلوکز حائز GI مساوی با ۱۰۰ می‌باشند.
از آنجایی که فروکتوز قند اصلی موجود در عسل است، می‌توان گفت که عسل‌های دارای مقادیر بالای فروکتوز (که به گل یا گیاهی که عسل از آن ساخته شده، ارتباط دارد)، حائز GI پایین‌تری است. نمونه‌های عسل با فروکتوز بالا، عبارتند از: اقاقیا، توپلو، شاه بلوط، آویشن و کالونا.
در استرالیا، محققان تحقیقی سپریدن دادند که در آن GI و در ضمن بار گلیسمی (GL) را اندازه‌گیری می‌کردند. این اصطلاح به معنی مدنظر پیمان دادن میزان غذای هضم شده است و بصورت «GI ضربدر مقدار کربوهیدرات در یک پروتئین مشخص بخش بر ۱۰۰» محاسبه میشود. مقادیر کمتر از ۱۰ «کم»، مقادیر بین ۱۰ تا ۲۰ «متوسط» و مقادیر بیشتر از ۲۰، «بالا» در عقیده گرفته می‌شوند.
دیابت به چه معناست؟
اگر سطوح گلوکز خون به سرعت افزایش یابد و سلول‌ها در اکثر مواقع دچار دشوار می‌شوند و به پروانه «جذب و اندوخته انرژی خون» انسولین پیامد مناسبی نشانه نمی‌دهند، به بازبینی زمان، به قصد واکنش، به میزان اکثریت انسولین دربایستن پیدا میکنند که این مرحله «مقاومت در مساوی انسولین» نامیده میشود. پایداری انسولینی باعث افزایش اختناق خون، افزایش چربی خون، تفریق کلسترول مفید خون، افزایش وزن و دیگر بیماری‌ها میشود. تمام این بیماری‌ها، به همراه پایداری انسولینی، «سندروم متابولیک» نامیده می‌شوند. سندروم متابولیک، به ابتلا به دیابت نوع ۲ منجر میشود. فقدان قطعی انسولین، به دیابت نوع ۱ منجر میشود که در این نوع دیابت، بیچارگی به تزریق انسولین هستی دارد.
دیابت نوع ۲
دیابت نوع۲ به انسولین وابسته نیست و نوعی نارسایی متابولیک است که بوسیله مقدار بالای قند خون (هایپرگلیسمی) در شرایط پایداری انسولینی و تفریق نسبی مقدار انسولین شناخته میشود. علائم معمول این بیماری، تشنگی مفرط، تکرر ادرار و گرسنگی همیشگی هستند. دیابت نوع ۲ تقریباً ۹۰ درصد موارد ابتلا به دیابت را ساختن می‌دهد. انگاشت میشود که چاقی، عامل اصلی دیابت نوع ۲ در افرادی باشد که از لحاظ ژنتیکی، مستعد ابتلا به این بیماری هستند.
در تحقیقات اتمام شده، کسان دچار به دیابت گونه ۲ و گونه‌های شناخته نشده، بخوبی توانستند عسل را تحمیل نمایند. عسل‌های دارای فروکتوز بالا و GI پایین، به مقادیر زیادی مصرف شدند: ۷۰ لغایت ۹۰ گرم (۳ تا ۵ قاشق غذاخوری) در روز هیچگونه مشکلی در کسان مبتلا به دیابت نوع ۲ ایجاد نکرد، بلکه حتی اثرات مطلوبی نیز بر این طور کسان داشت. بعد می تاب گفت عسل برای بیماران دیابتی نوع ۲ مشکلی برپایی نمی کند
دیابت نوع 1
این گونه بیماری به انسولین وابسته است و نوعی مرض خودایمن است. علائم رایج دیابت نوع ۱ عبارتند از: تکرر ادرار، تشنگی مفرط، خشکی دهان، گرسنگی مداوم، بی‌حالی و تفریق وزن.
به عقیده می‌رسد که افراد مبتلا به دیابت گونه ۱ نیز به خوبی توانند مصرف عسل را تحمل کنند. در بعضی تحقیقات، دانشمندان عنوان کرده‌اند که عسل باعث افزایش پپتید-c با مقدار قابل توجه ساکارز یا گلوکز شده است. پپتید-c اثر دهنده مجموع افزایش انسولین در خون است.
شرح این رویداد
یک قاشق غذاخوری عسل، تقریباً در بر گیرنده کربوهیدرات‌های (گلوکز-فروکتوز) مساوی با میزان موجود در یک سیب با اندازه میانه است. بیمار دیابتی می‌تواند مطمئن باشد که مصرف عسل، در سنجش با نشاسته‌های غنی از قند یا گلوکز با مقدار مساوی، پیامد قند خون را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
به انگیزه اینکه بعد از هضم، عسل به سرعت جذب شده و داخل جگر به گلیکوژن تبدیل میشود، پس گلوکز از جریان خون حذف شده و مقادیر قند خون کاهش می‌یابد. جگر فروکتوز و گلوکز را به نسبت ۱:۱ به گلیکوژن تبدیل می‌کند. عسل دقیقاً در بر گیرنده همین نسبت فروکتوز و گلوکز است و این امر عسل را به گزینه‌های عالی برای تبدیل تند به گلیکوژن تبدیل می‌کند و بنابراین چیزی باقی نمی‌ماند که قند خون را افزایش دهد. مقادیر ناچیز قند خون به معنای تقاضا و عرضه پایین برای انسولین است، بنابراین تثبیت قند خون را توجیه می‌کند.
دلیل اینکه مصرف عسل به کاهش تولید و ترشح انسولین از لوزالمعده منجر میشود، ممکن است با ترکیبات موجود در عسل که تولید مونث دلنازک به انسولین در جگر را تثبیت می‌کند، پیوسته باشد. از راه این فرضیه که باید بوسیله تحقیقات اثبات شود، بصورت عملی مشخص شده است که خوردن عسل به تفریق ترشح انسولین نسبت به مواقع هضم ساکارز (قند خوراکی) یا شیره ذرت با فروکتوز بالا، منجر میشود.
تحقیقات در باره مصرف عسل برای بیماران دیابتی
* در ۱۸ نوامبر ۲۰۱۵، تحقیقی بوسیله نشریه علوم پایه پزشکی ایران منتشر شد. این تحقیق توسط سعیده عرب موذن و همکارانش از دانشگاه علوم پزشکی اهواز انجام شد. عنوان این نوشتار «اثر ضددیابتی تعذیه با عسل در موش‌های دارای نارسایی قند خون بالا: با دخالت تنش اکسیداتیو» است و اثرات سودمند عسل بر قند خون بالا را اثبات می‌کند. این آزمایش بر روی موش‌های مذکر Wistar انجام شد که به ۴ گروه شاهد، قند خون بالا، شاهد بهبود شده با عسل و گروه قند خون بالای شفا شده با عسل تقسیم شده بودند.
برای ایجاد قند خون بالا، از تنش اختلالی کاربرد شد (مقدار گلوکز سروم خون، بالاتر از ۲۵۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر). این دانشمندان مقادیر گلوکز، تری‌گلیسرید (TG)، کلسترول کل، کلسترول لیپوپروتئین با تراکم بالا (LDL) و کلسترول لیپوپروتئین با تراکم ذیل (HDL) را اندازه‌گیری کردند. آنها همچنین نشانگرهای تنش اکسیداتیو در مغز را نیز اندازه گرفتند. پیکربندی جزایر لانگرهانس نیز با استفاده از روش رنگ‌آمیزی گوموری ارزیابی شد. اندازه‌گیری‌ها در هفته‌های ۴ و ۸ پس از نخست تحقیق انجام شدند.
نتایج تحقیقات
«مصرف خوراکی عسل در مدل آزمایشی دیابت، اثر کاهندگی جریان خون چشمگیری را نشانه داد و به تغییر مطلوب در نمایه‌های چربی سروم خون منجر شد.»
«نتایج تحقیق آماده نشان می‌دهند که تنش نارسایی مزمن، مقادیر ناشتای گلوکز پلاسما، نمایه چربی و MDA را افزایش دیتا و SOD و وزن بدن را تفریق می‌دهد و بافت لوزالمعده را منحل می‌کند. تغذیه بوسیله عسل، این مولفه‌ها را در عرض ۶۰ روز اصلاح می‌کند.
جالب‌ترین یافته این تحقیق این است که سلول‌های β لوزالمعده گروه دیابتی ناشی از نارسایی که با عسل تغذیه شدند، در مقایسه با گروه کنترل، افزایش شدیدی را نشانه می‌دهند. اگرچه، این یافته باید در تحقیقات بعدی بر روی اثرات تخریبی تنش نابسامانی نیز مدنظر قرار بگیرد.»
* اثرات سودمند عسل در بهبود دیابت گونه شیرین، در سال ۲۰۱۴ در نشریه دیابت و اختلالات متابولیک، در تحقیقی با عنوان «شرح مسائل مربوط به پرتو عسل بر دیابت شیرین» ارائه شدند. این پژوهش چنین نتیجه‌گیری می‌کند که «اثرات مفید عسل در موارد ابتلا به دیابت، تنها به مهار قند خون محدود نمی‌شود، بلکه درمان اختلالات متابولیک در این بیماری متابولیک پیچیده را نیز در بر می‌گیرد».
* تحقیق دیگری با عنوان «مقایسه اثرات آنتی‌اکسیدانی عسل، گلیبن‌کلامید، متفورمین و ترکیبات آنها در کلیه موش‌های دچار به دیابت ناشی از استرپتوزوتوسین» بدست اوماتایو اووموفویان ارجووا و همکارانش که در نشریه علوم مولکولی منتشر شد، نشان مصرف عسل به به اتفاق یکتا از دو داروی رایج دیابت (متفورمین و گلیبن‌کلامید) رسیدگی می‌کند. موش‌های دیابتی که بصورت تصادفی در ۶ گروه پیمان گرفتند و آب مقطر، عسل، گلیبن‌کلامید، گلیبن‌کلامید و عسل، متفورمین یا متفورمین و عسل را به مدت ۴ هفته مصرف کردند.
عسل بطور قابل ملاحظه‌ای مقدار انسولین را افزایش دیتا و میزان قند خون و فروکتوزامین را کاهش داد. دو داروی بیان شده، قند خون را بطور چشمگیری کاهش دادند، اما در ترکیب با عسل، گلوکز خون بسیار کمتری را فرآوری کردند. آنها همچنین مقادیر بالای کراتینین، بیلیروبین، تریگلیسریدها و کلسترول VLDL را تفریق دادند.
* پژوهش «عسل و متفورمین، آسیب‌های ناشی از دیابت در وابستگی با تغییرات هورمونی را در آزمایش بر روی موش‌ها بهبود بخشیدند» توسط عذرا نصراللهی و همکارانش که در دسامبر ۲۰۱۳ منتشر شد، پرتو عدل که «مصرف همزمان متفورمین و عسل می‌تواند آسیب‌های ناشی از دیابت را در بافت‌های بیضه‌ای مهار نماید. بعلاوه، مصرف همزمان متفورمین و عسل، مقادیر انسولین کاهش مکشوف به دلیل ابتلا به دیابت، LH، FSH و تستوسترون را افزایش داده و به میزان مطلوب می‌رساند».
تعداد تحقیقات در این گویه بسیار بسیار هستند و میتوانید با جستجو در اینترنت به تمام آنها دست بیابید. هرچند، تمام این تحقیقات نتیجه مشابهی دارند و آن هم اینکه: مصرف عسل برای بیماران دیابتی مفید است.
میزان مصرف عسل برای بیماران دیابتی چقدر است؟
بزرگسالان (با وزن میانگین ۱۷۰ پوند/۷۷ کیلوگرم)
معمولاً یومیه ۳ لغایت ۵ قاشق غذاخوری عسل کافی است. این مقدار عسل را می‌توان به روش‌های ذیل مصرف کرد:
– صبح: ۱ قاشق غذاخوری عسل به به اتفاق میوه یا ماست. این روش، ذخیره موجودی گلیکوژن جگر را به سرعت افزایش می‌دهد که در طول شب باره کاربرد مغز پیمان می‌گیرد.
– قبل از خواب: ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری. این مقدار به پر شدن ذخیره سوختی که مغز در طول شب مصرف می‌کند کمک کرده و از تراوش کورتیزول و آدرنالین از غدد فوق کلیوی بازدارندگی می‌کند.
ـ در طول روز:
* چنانچه فرد فعالی هستید، ۱ یا ۲ قاشق غذاخوری دیگر عسل را به همراه میوه میانی وعده یا غذاهای پخته شده استفاده نمایید.
* اگر جنبش زیادی ندارید، به عسل بیشتر بیچارگی نخواهید داشت.
اگر مصرف کالری واصله خود را محاسبه میکنید، باید بدانید که عسل در بر گیرنده نزدیک ۶۰ کالری به ازای هر قاشق غذاخوری است. درصد کالری مورد احتیاج تن که بوسیله قندهای ساده تأمین می‌شوند، نباید از ۱۰ درصد بیشتر باشد. بنابراین، یومیه ۱۸۰ لغایت ۳۰۰ کالری بدست آمده از عسل کافی است.
کودکان
دوز مصرف به وزن کودک و میزان فعالیت او پیوستگی دارد.
– برای کودک با وزن ۱۵ کیلوگرم، روزانه ۱ قاشق غذاخوری بصورت ۱ قاشق چای خوری اثناء بامداد و ۱ قاشق چای خوری قبل از خواب.
– برای کودک ۳۰ کیلویی، روزانه ۲ قاشق غذاخوری (۱ قاشق غذاخوری هنگام صبح و ۱ قاشق غذاخوری قبل از خواب)
توجه داشته باشید موارد مصرف فوق فقط برای عسل خام و طبیعی است نه عسل مصنوعی و تقلبی
همه عسل‌ها برای کسان دیابتی مفید نیستند
در چهره ابتلا به دیابت، عسل مانوکا یا عسل برینگا مصرف نکنید. برخی عسل‌ها مشابه عسل مانوکا، حاوی مقادیر زیاد بالای ترکیبی به اسم متیل‌گلیوکسال (MGO) هستند.
در حالی که این نوع عسل به علت دارا بودن تکاپو آنتی‌بیوتیک غیرپراکسیدی برآمده از MGO، به طرز شگفت‌انگیزی سودمند است، اما نباید فراموش کرد که MGO برای سلول‌های تن انسان شدیداً زهری است. بنابراین به سم‌زدایی سریع نیاز است و این پروسه سم‌زدایی، باعث بروز عوارض جانبی منفی قابل توجهی میشود.
یافته‌های تحقیقی وجود دارند که در سنه ۲۰۰۶ منتشر شده‌اند و نشان می‌دهند که MGO با مراحل اولیه مقاومتت در برابر انسولین نیز بستگی دارد. حتی قرار گرفتن کوتاه مدت در معرض MGO، شدنی است به مسدود شدن سیگنال‌دهی برآمده از انسولین شود.
انواع مختلف دیگر عسل ممکن است حاوی MGO باشند، بخصوص عسل‌هایی که گرما دیده‌اند. برخی کشورهای اروپایی، عسل را مخصوصاً از لحاظ دارا بودن MGO آزمایش میکنند و واردات عسل با مقادیر بالای MGO در این کشورها بازداشته است. در سنجش با سایر گونه ها عسل، مقادیر MGO در عسل مانوکا، ۱۰۰ برابر بیشتر است. مقدار MGO در اکثر انواع عسل‌ها کم است یا وجود ندارد.
از میان عسل‌های حائز فروکتوز بالا، با GI پایین می‌توان عسل‌های اقاقیا، توپلو، شاه بلوط، آویشن و کالونا را نام برد. رد صورتی که هنوز هم در ارتباط با تأثیر عسل بر دیابت قانع نشده‌اید، میتوانید آن را با کمی دارچین واقعی واقعی کنید، زیرا دارچین عنوان مونث مهار کننده مقدار گلوکز خون شناخته میشود.
مسئله تنها به گونه رژیم غذایی مربوط نمی‌شود
۴ مورد با اهمیت یکسان در زندگی ما هستی دارند که در کنار یکدیگر، سخیف زندگی ما را ساختن می‌دهند:
۱. خواب پسندیده (حداقل ۷ ساعت خواب در شب)
۲. ورزش منظم یا تکاپو داشتن (پیاده‌روی، دویدن، گردگیری منزل و غیره)
۳. رژیم غذایی
۴. رفتار، افکار، احساسات
